inred.gr Εναλλακτική ενημέρωση
Mετάφραση: Γιάννης Βογιατζής, Γιώργος Καράμπελας, Γιάννης ΠεδιώτηςΣτάσει Εκπίπτοντες, 2013
Η απάντηση είναι όχι, τουλάχιστον όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, που χρειάζεται όμως ένα προκλητικό ταξίδι στην ιστορία της ανθρωπότητας, για να γίνει αντιληπτό το είδος, το βάθος και η ποιότητα μιας έννοιας που από απλή ηθική στάση στη συμβίωση των ανθρώπων, μετατράπηκε από την ιεραρχία, το κράτος, το χρήμα και τη βία (με αυτή τη σειρά), σε βάρος. Ένα βάρος που υποδούλωσε, εξόντωσε και άφησε μεγάλες πληγές στο σώμα και στη μνήμη της ανθρωπότητας, αλλά και άνοιξε ρήγματα από τα οποία τα τελευταία 5.000 χρόνια που έχουμε καταγραφές, συνεχίζουν να φαίνονται τα σημάδια του.
Σημάδια που δεν εξαντλούνται στη λογιστική και λογοτεχνική παρακαταθήκη των πολιτισμών του παρελθόντος, αλλά ανιχνεύονται στην ίδια μας τη γλώσσα, στα μεγάλα θρησκευτικά, πολιτικά, φιλοσοφικά κείμενα ανά την υφήλιο, αποτελώντας μάλιστα πολύ συχνά και την πηγή της έμπνευσής τους.
Σημάδια που αναγνωρίζονται στην ιστορία των εξεγέρσεων που συγκλόνισαν, εξαφανίζοντας και δημιουργώντας, πολιτισμούς και λαούς, σημάδια που είναι υπεύθυνα ακόμα και για την πρώτη χρήση της λέξης ελευθερία.
Το βιβλίο αυτό στον πυρήνα του αποτελεί έναν επικό ύμνο στην ελευθερία και στο είδος των υποσχέσεων που πρέπει να αρχίσουν να δίνουν οι άνθρωποι αν θέλουν να βγουν από την κρίση που δημιούργησε η οικονομικοποίηση των κοινωνικών σχέσεων και η ηθική της.
Ο Ντέιβιντ Γκρέιμπερ, Αμερικάνος ανθρωπολόγος είπε σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Θανάση Γιαλκέτση για την Εφημερίδα Των Συντακτών (16/02/14) είπε:
«Το χρέος είναι μια υπόσχεση που δίνεται από έναν οφειλέτη σε έναν πιστωτή. Βεβαίως, όταν κάποιος υπόσχεται κάτι σε κάποιον, οφείλει να προσπαθήσει να τιμήσει αυτήν την υπόσχεση όσο καλύτερα μπορεί. Αυτό όμως που με κέντρισε είναι το σημαντικό ηθικό βάρος που αποδίδουμε σε αυτόν τον τύπο οικονομικής υπόσχεσης. Όταν ένας πολιτικός στη διάρκεια μιας προεκλογικής εκστρατείας υπόσχεται λαγούς με πετραχήλια όταν θα εκλεγεί και όταν μια κυβέρνηση υπόσχεται στις τράπεζες να τις πληρώσει με ένα προκαθορισμένο επιτόκιο, τείνουμε να θεωρούμε ότι η πρώτη υπόσχεση δεν πρόκειται να τηρηθεί ενώ η δεύτερη μας φαίνεται απολύτως ιερή. Αυτό το βιβλίο ξεκινάει με μια συζήτηση που έκανα στο Λονδίνο με μίαν αριστερή δικηγόρο σχετικά με την παρέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στη Μαδαγασκάρη, όπου είχα ζήσει για περίπου δύο χρόνια. Είχαν συμβεί φοβερά πράγματα σ’ αυτή τη χώρα όταν τα μέτρα οικονομικής λιτότητας που απαιτούσε το ΔΝΤ εφαρμόστηκαν, ιδίως όταν μια επιδημία ελονοσίας εξόντωσε χιλιάδες παιδιά, εξαιτίας των περικοπών στις κρατικές δαπάνες. Της είπα ότι η κατάργηση του χρέους θα ήταν καλό πράγμα, καθώς οι κάτοικοι της Μαδαγασκάρης είχαν ήδη πληρώσει πολλά. Αυτή μού απάντησε: «Μα τα δανείστηκαν τα χρήματα. Σε κάθε περίπτωση, οφείλει κάποιος να εξοφλεί τα χρέη του». Δεν ήταν μια οικονομική διαπίστωση αλλά μια ηθική κρίση. Γιατί η ηθική του χρέους φαίνεται ανώτερη από όλες τις άλλες μορφές ηθικής; Ποια είναι όμως αυτή η επιτακτική ηθική υποχρέωση που θα μπορούσε να δικαιολογήσει τον θάνατο χιλιάδων παιδιών; Αυτό το βιβλίο γεννήθηκε από αυτό το ερώτημα και από αυτήν την εξέγερση».
ΕΚΔΟΣΕΙΣ «Στάσει Εκπίπτοντες» 2013
