Πυροβολήστε τα ρολόγια

Αντί προλόγου – 

Στο δωμάτιό μου έχω δύο ρολόγια. Σε αντίθεση με πολλούς φίλους που έχουν φιλοξενηθεί εκεί κατά καιρούς και γκρινιάζουν πως τα ρολόγια δεν τους αφήνουν να κοιμηθούν, εμένα  οι ασύγχρονοι χτύποι τους με νανουρίζουν.  Σκέφτομαι καμιά φορά πως η μεγαλύτερη ήττα στην πορεία της απελευθέρωσης του ανθρώπου ήταν η εμπέδωση της ιδέας πως είναι φυσικό να μας διαφεντεύουν τα ρολόγια. Αν τολμήσεις να τα αμφισβητήσεις, ο ολοκληρωτισμός της ιδεολογίας που ονομάζεται «κοινή λογική» και η ηθική της, θα σε επαναφέρει στην κανονικότητα στο άψε σβήσε: πρέπει να κοιμηθούμε νωρίς, για να ξυπνήσουμε, για να πάμε ή για να ψάξουμε για δουλειά, πρέπει να δουλέψουμε, πρέπει να καταναλώσουμε και να κοιμηθούμε ξανά, έχουμε μείνει πίσω και ο χρόνος τρέχει.

Ο φασισμός

Στη μεγάλη κρίση του ‘29 και στην δεκαετή συνεχόμενη ύφεση που ακολούθησε εντοπίζεται το υπόστρωμα της ανάπτυξης του φασισμού. Και τότε, η σοσιαλδημοκρατία προσπάθησε να αποσυνδέσει την κρίση με την ενδογενή αιτία της καπιταλιστικής ανάπτυξης, κάτι που θα σήμαινε κήρυξη ανυποχώρητου ταξικού πολέμου. Έτσι, ω τι έκπληξη, ερμήνευσε ως πηγή όλων των δεινών την ανεξέλεγκτη λειτουργία του μη παραγωγικού κεφαλαίου και την «ασύδοτη» φύση του. Αυτή η ανορθολογική τάση του κατά τα άλλα φυσικού φαινομένου της καπιταλιστικής ανάπτυξης θα οδηγούσε σε αδιέξοδα και ανάσχεση της προόδου. Η σοσιαλδημοκρατία έβλεπε πια μόνο μέσα από τα γυαλιά της αστικής τάξης, έχοντας από χρόνια εμπεδώσει τα ιερά και τα όσια της. Η έκταση αυτού του τύπου της προπαγάνδας ήταν τόση που ο φασισμός, άρρηκτα και άμεσα συνδεδεμένος με τη σοσιαλδημοκρατία στην ίδια τη γένεσή του, θα χρησιμοποιούσε τη φιλολογία περί παρασιτικού κεφαλαίου, συνδέοντάς το μάλιστα με τους Εβραίους με τα γνωστά αποτελέσματα. Και ποιος μπορεί να αρνηθεί πως η κρίσιμη επιλογή της δημιουργίας ευρύ μετώπου ενάντια αρχικά στο παρασιτικό κεφάλαιο και στη συνέχεια ενάντια στον φασισμό έδωσε χέρι βοήθειας για να ξεπεράσει ο καπιταλισμός την κρίση του και μάλιστα δυναμικά;

Μετά το 1929, τα μοντέλα διαχείρισης της κρίσης, η σταλινική κεντρικά ελεγχόμενη βίαιη εκβιομηχανοποίηση, το μοντέλο ολοκληρωτισμού των φασιστικών κρατών και το Νew Deal στην Αμερική ενοποιήθηκαν σταδιακά σε αυτό που ο δυτικός μεταπολεμικός μαρξισμός θα ονόμαζε αμερικάνικου τύπου καπιταλισμός. Όμως, δικαιούται η αριστερά να παρουσιάζει αυτή την ενοποίηση και συγχώνευση των μοντέλων ως απρόσμενη και βίαιη; Είναι νόμιμο στον συλλογισμό μας να στεκόμαστε στους διαφορετικός θεσμικούς τρόπους μέσα από τους οποίους διενεργείτο η πολιτική διαμεσολάβηση και όχι στο κοινωνικό μοντέλο εργασίας και διασφάλισης της ετερονομίας της; Γιατί αν είναι, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς δικαιολογούνται τα μαρξιστικώς αδικαιολόγητα. Εν τέλει, τα τρία αυτά μοντέλα εγκαθίδρυσαν το ίδιο μοντέλο παραγωγής, την κοινωνία εργοστάσιο, πιστή στα ιδεώδη του έθνους και του άρειου, του σοσιαλιστικού υπερανθρώπου και του κράτους, ή της γνωστής μας αλάθητης Αγοράς και του ελεύθερου ανθρώπου ως  καταναλωτή, μέσα από την ταύτιση του κράτους και της μεγάλης βιομηχανίας, του κεντρικού σχεδιασμού της παραγωγής και εν τέλει την επέκταση των κανόνων της οικονομίας σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής -από τον χρόνο εργασίας έως τον «ελεύθερο» χρόνο.

Το τελικό αποτέλεσμα της ιστορικής επικράτησης του μοντέλου αυτού δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως απρόσμενο, άδικο ή αποτέλεσμα στρατιωτικής υπεροχής, σαν να παίζουμε παιχνίδι στρατηγικής. Το μοντέλο που επικράτησε έδινε την πιο πλέρια λύση στην υπέρβαση της κρίσης γιατί ανταποκρινόταν στο αδιέξοδο της συνέχισης της συσσώρευσης κεφαλαίου διευρύνοντας αυτό που αφόρτιστα ονομάζουμε σήμερα οικονομία σε τομείς που άλλοτε δεν θεωρούνταν τόσο άμεσα και μηχανιστικά κλάδοι της, στην τέχνη, στην παιδεία, στην υγεία.  Η ανάπτυξη πάτησε πάνω στα πτώματα των εργατών που έπεσαν για την τιμή του  έθνους και του άρειου, του σοσιαλιστικού υπερανθρώπου και του κράτους, ή της γνωστής μας αλάθητης Αγοράς και του ελεύθερου ανθρώπου ως  καταναλωτή. Μεγάλο μέρος κεφαλαίου είχε καταστραφεί αφήνοντας ζωτικό χώρο και εκατομμύρια μονάδες πλεονάζοντος δυναμικού σκοτώθηκαν στα πεδία των μαχών.

Το εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς θέσπισε την κοινωνική ασφάλιση, και απαλλοτρίωσε όλον τον κοινωνικό πλούτο των σωματειακών ταμείων. Η μείωση του χρόνου εργασίας και η καταναλωτική ευμάρεια του New Deal συνόδευσε τα πεδία της κοινωνικής ζωής, τα άλλοτε αυτοδιαχειριζόμενα, στα πλαίσια της χρηματικής οικονομίας και της κατανάλωσης. Όλα καλοκουρδισμένα, με βήμα στον χτύπο του ρολογιού. O μεγάλος ρυθμός ανάπτυξης προχώρησε κι αυτός σταθερά, όσο όλα δούλευαν ρολόι, στα πτώματα και στα αποκαΐδια του πολέμου, στην καταστροφή του φυσικού πλούτου της γης, στη δουλεία των λαών του τρίτου κόσμου κάτω από χούντες και καθεστώτα που έχτιζαν την κοινωνία εργοστάσιο. Η Δυτική αριστερά έφτασε στο σημείο να ηδονίζεται στην αυτοπραγμάτωση των πόθων της για κοινωνικό κράτος, για νοικοκυρεμένη και ορθολογική οικονομία. Το γαλλικό ΚΚ, για παράδειγμα, έφτανε να καταγγέλει τις εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις που τολμούσαν να θέλουν να σταματήσουν το ρολόι της προόδου και να διαρρήξουν την ανάπτυξη. Οι Γάλλοι είχαν ξεχάσει, φαίνεται, πως οι κομμουνάροι του Παρισιού το 1871, μεθυσμένοι πυροβολούσαν τα ρολόγια.

Άννα Β. /https://2467kollontai.wordpress.com